کیست کبد؛ علل، علائم، روش تشخیص و درمان آن

کبد یکی از مهمترین اعضای بدن است که وظیفه دفع سموم و تصفیه خون را برعهده دارد. گاهی بر اثر عوامل مختلفی توده‌هایی در آن شروع به رشد کردن می‌کنند که به آن کیست کبد گفته می شود. این کیست ها اغلب بدون علامت هستند، اما در صورت بزرگ شدن ممکن است با نشانه هایی همراه بوده و برای فرد ایجاد مشکل کند. اگرچه این کیست ها به ندرت تکثیر پیدا می کنند، با این حال دانستن میزان خطرناک بودن آن و همچنین نحوه درمان آن بسیار کمک کننده است. تا انتهای این مقاله همراه ما باشید و با علل، علائم، روش تشخیص و درمان کیست کبدی آشنا شوید.

کیست کبد چیست؟

به توده های کیسه مانند که ممکن است در کبد رشد کنند، کیست کبد گفته می شود. این توده‌ها حاوی مایع و یا سلول‌های مرده تجمع یافته اند و معمولا بدون نشانه در بدن فرد وجود دارد. اما هنگامی که بزرگ می‌شود علائمی را در بدن فرد ایجاد می‌کند. بروز این مشکل در همه افراد و در تمامی سنین امکان پذیر است. گاهی اوقات ممکن است که فرد تا سال‌ها از وجود آن ها مطلع نشود و زمانی بفهمد که بیش از حد بزرگ شده باشد. برخی از افراد نیز ممکن است از قبل از تولد این کیست‌ها را داشته باشند ولی تا بزرگسالی از متوجه آنها در بدن خود نباشند.

 کیست کبد چه علائمی در بدن ایجاد می‌کند؟

همانطور که اشاره کردیم کیست کبدی در ابتدای بروز خود هیچ نوع علائمی ندارد و می‌تواند تا سال‌های متمادی بدون علامت در کبد باقی بماند. علائم وقتی بروز پیدا می‌کنند که کیست بسیار رشد کرده و بزرگ شده باشد و این اتفاق معمولا در افراد بالای 60 سال رخ می‌دهد. مهمترین علائم این بیماری عبارتند از:

• احساس درد در شانه راست
• احساس پر بودن شکم و ناراحتی در آن
• احساس درد در سمت راست و بالای شکم
• سوزش در سر دل
• تهوع و استفراغ

از زمانی که علائم فوق رخ می‌دهد کیست‌ها شروع به خونریزی می‌کنند. درد ایجاد شده از خفیف تا شدید ادامه دارد و هر چقدر کیست بزرگتر شود دردهای آن نیز بیشتر می‌شود. در مواردی مشاهده شده که کیست به قدری رشد کرده که با دست زدن به شکم آن را حس خواهید کرد.

چه دلایلی باعث به وجود آمدن کیست کبد می‌شود؟

1- وارثت و رشد مادرزادی

در اغلب موارد این کیست‌ها به صورت مادرزادی در بدن افراد تشکیل می شود. یعنی در زمان تشکیل جنین در بدن مادر شروع به رشد کردن می‌کنند و کودک با این کیست‌ها به دنیا می‌آید، اما بدون هیچ علامتی تا بزرگسالی باقی می‌ماند.

2- ایجاد ناهنجاری ناشناخته در مجرای کیسه صفرا

دلیل دیگر بروز کیست‌ کبد وجود ناهنجاری در مجرای کیسه صفرا است. علت بروز این ناهنجاری هنوز مشخص نشده است. بدن برای هضم غذا به صفرا نیاز دارد و این مایع توسط کبد تولید می‌شود و از طریق مجراها به کیسه صفرا انتقال می‌یابد. اختلال در این مجراها باعث بروز کیست در کبد می‌شود.

3- ورود انگل اکینوکوکوس به بدن

این انگل در مناطقی پرورش گاو و گوسفند وجود دارد. اکینوکوکوس از طریق غذا وارد بدن شده و قادر است در همه نواحی بدن از جمله کبد، کیست ایجاد کند.

بیشتر بخوانید: سرطان کبد

4- بروز اختلال ارثی کبد پلی کیستیک (PLD)

بیماری PLD یا کبد پلی کیستیک به صورت ارثی در خانواده‌ها بروز می‌کند. در نود درصد موارد مبتلایان به بیماری PLD، دچار کیست کبد نیز می‌شوند. ژنتیکی بودن PLD به این معنی نیست که همه مبتلایان آن به صورت ارثی درگیر این بیماری شده‌اند، بلکه عوامل غیر ارثی نیز در بروز آن دخیل است. این بیماری خانم‌ها را بیشتر از آقایان درگیر می‌کند. اغلب افرادی که مبتلا به بیماری پلی کیستیک کلیه (PCKD) هستند، دچار بیماری PLD نیز می‌شوند. به دلیل اینکه این بیماری در اکثر موارد به صورت ارثی رخ می‌دهد اگر در بین اعضای خانواده خودتان کسی مبتلا به PLD باشد باید به پزشک مراجعه کنید تا از وجود یا عدم وجود این بیماری مطمئن شوید.

آیا کیست کبد کشنده است؟

به طور کلی کیست کبدی خطرناک نبوده و تهدیدی برای سلامت کلی بدن ایجاد نمی کند و اغلب بدون نیاز به درمان سال ها در بدن افراد وجود دارد. اندازه این کیست‌ها گاهی تا 4 اینچ می‌رسد. کبد نیز ممکن است اندازه طبیعی خود را داشته باشد و به عملکرد طبیعی خود تا سال‌ها ادامه دهد. در موارد نادر نیز ممکن است بزرگتر شده و بر عملکرد کبد تاثیر بگذارد. در چنین شرایطی باتوجه به دستور پزشک درمان و جراحی کیست انجام می شود.

آیا کیست کبد سرطانی هم می شود؟

یکی دیگر از سوالات متداول مبتلایان به این بیماری این است که آیا کیست کبد سرطانی هم می شود؟ بهتر است بدانید که بیش از 90 درصد موارد ابتلا به این بیماری کیست های خوش خیم هستند و احتمال سرطانی بودن آن ها بسیار کم است. با این حال در حدود 5 درصد از این کیست ها ممکن است بدخیم بوده و از نوع سرطانی باشد. در چنین مواردی برای کنترل بیماری و جلوگیری از گسترش سلول های سرطانی متخصص جراحی عمومی اقدام به جراحی برای برداشتن کیست ها می کنند.

نحوه تشخیص کیست کبد چگونه است؟

از آنجایی که در اکثر موارد کیست کبد بدون علائم است تشخیص آن بسیار سخت خواهد بود، مگر با تصویر برداری از کبد تشخیص داده شود. اما عمده روش‌های تصویربرداری که به کمک آن ها این بیماری تشخیص داده می‌شود عبارتند از:

1- سونوگرافی

سونوگرافی دستگاهی است که با تولید امواج با فرکانس بالا قادر است تصویری از اندام‌های درونی را نشان دهد. از این دستگاه برای تشخیص کیست در کبد نیز استفاده می‌شود.

2- سی‌ تی اسکن

روش دیگری که برای تشخیص درست کیست در کبد استفاده می‌شود سی تی اسکن است. در سی تی اسکن نیز با به کار گیری اشعه ایکس کیست‌های کبدی کاملا مشخص خواهد شد.

3- تصویربرداری MRI

تصویربرداری MRI نیز روشی دیگر برای تشخیص کیست کبدی است. در این روش فرد را داخل دریچه‌ای که از آنجا امواج رادیویی ساطع می‌شود می‌برند تا در مورد وجود کیست در کبد مطمئن شوند.

کیست کبد چگونه درمان می‌شود؟

پس از تشخیص کیست کبد توسط پزشک، یک آزمایش خون نیز برای اطمینان از وجود انگل در بدن تجویز می‌شود. در صورتی که وجود عفونت انگلی تایید شود برای درمان آن آنتی بیوتیک تجویز خواهد شد. کیست‌هایی که بسیار کوچک و بدون علامت هستند نیازی به درمان ندارند. زمانی که علائم در بدن احساس می‌شود معمولا کیست‌ها آن قدر بزرگ شده‌اند که ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند.

یک راه دیگری غیر از جراحی که معمولا پزشکان برای از بین بردن کیست‌ها استفاده می‌کنند تخلیه آن ها است. در این روش با استفاده از یک سوزن کاتتر کیست‌ها را تخلیه می‌کنند. هرچند این روش موقتی است و احتمال رشد مجدد وجود دارد، در این صورت با کمک جراحی لاپاراسکوپی اقدام به برداشتن غده‌ها از کبد می‌کنند.

عمل لاپاراسکوپی کیست کبد

در روش جراحی لاپاراسکوپی کیست کبد، جراح اقدام به ایجاد 2 یا 3 برش در بدن می‌کند. سپس لاپاراسکوپ را داخل بدن فرستاده و اقدام به حذف کیست‌ها از کبد می‌کند. این جراحی نیاز به یک شب بستری شدن در بیمارستان دارد. دوره نقاهت آن تا بهبودی کامل دو هفته طول خواهد کشید. لازم به ذکر است که در موارد نادر بیمار نیاز به پیوند کبد پیدا می کند. معمولا پیوند برای بیمارانی است که درد شدید شکمی دارند و هنگام غذاخوردن دچار مشکل می‌شوند. اما در بین مبتلایان به این بیماری درصد بسیار کمی به چنین درمانی نیاز پیدا می‌کنند.

کلام آخر

کیست کبد به توده های کیسه یا کپسول مانندی گفته می شود که اغلب حاوی مایع یا سلول های مرده تجمع یافته اند. این بیماری اغلب به دلایل مختلف مانند سابقه فامیلی (وراثت)، ناهنجاری در کیسه صفرا، بیماری پلی کیستیک کبد و ورود انگل اکینوکوکوس به بدن ایجاد می شود. این کیست اغلب بدون نشانه است و نیازی به درمان ندارد. اما در صورت بزرگ شدن و بروز علائم ممکن است نیاز به درمان های دارویی یا جراحی لاپاراسکوپی داشته باشد. در پایان باید به این نکته اشاره کرد که این کیست ها اکثرا خوش خیم هستند و در موارد نادر سرطانی شده و ممکن است با تشخیص متخصص جراحی عمومی نیاز به جراحی باشد.