فتق دیافراگم در نوزادان (CDH) یک نقص مادرزادی است که در دوران بارداری در نوزاد اتفاق می افتد. از هر 2500 نوزاد، یک نوزاد به این بیماری مبتلا می شود. فتق دیافراگم به دلیل وجود روزنه یا سوراخی در دیافراگم در جنین ایجاد شده و سبب حرکت اندام های داخل شکم به سمت قفسه سینه می شود. اما علت علائم فتق دیافراگم در نوزادان چیست؟ عوارض بعد از عمل فتق دیافراگم نوزاد چیست؟ در ادامه این مقاله به بررسی علل، علائم و روش های درمان فتق دیافراگم مادرزادی در نوزادان خواهیم پرداخت.
فتق دیافراگم در نوزادان چیست؟
فتق دیافراگم در نوزادان که به فتق دیافراگم مادرزادی یا CDH (Congenital diaphragmatic hernia) نیز شناخته می شود، یک نقض مادرزادی است. این نوع فتق زمانی رخ می دهد که سوراخی در دیافراگم وجود داشته باشد. دیافراگم پرده ای است که قفسه سینه را از شکم جدا می کند. هنگامی که شکاف یا سوراخی بر روی دیافراگم در طول رشد جنین در رحم ایجاد می شود، روده، معده یا حتی کبد می توانند به داخل حفره قفسه سینه حرکت کنند. وجود این اندام های شکمی در قفسه سینه فضای ریه ها را محدود می کند، در نتیجه می تواند منجر به عوارض تنفسی شود. همچنین رشد و عملکرد ریه ها به واسطه تحت فشار بودن ممکن است تحت تاثیر قرار گرفته و نوزاد به هیپوپلازی ریوی مبتلا شود.
انواع فتق دیافراگم مادرزادی
دو نوع رایج فتق دیافراگم در نوزادان به شکل مادرزادی وجود دارد که عبارتند از:
فتق بوخدالک یا باکدالِک (Bochdalek hernia)
این نوع فتق کنار و پشت دیافراگم را درگیر می کند. به همین علت معده، کبد، طحال یا روده ها به سمت حفره قفسه سینه کودک حرکت می کنند.
فتق مورگانی (Morgagni hernia)
این نوع فتق قسمت جلویی دیافراگم را درگیر می کند. در نتیجه کبد یا روده ها به سمت حفره قفسه سینه کودک حرکت می کنند.
علت فتق دیافراگم مادرزادی در نوزادان
در یک جنین در حال رشد، دیافراگم به طور کامل در هفته 10 بارداری تشکیل می شود. اما در صورت بروز فتق دیافراگم مادرزادی روندی که منجر به تشکیل دیافراگم می شود، مختل خواهد شد. گاهی اوقات CDH به دلیل اختلال در کروموزوم های نوزاد یا یک اختلال ژنتیکی ایجاد می شود. در این حالت ممکن است نوزاد مشکلات یا ناهنجاری های اندامی نیز داشته باشد. اما در برخی موارد، فتق دیافراگم در جنین بدون علت ژنتیکی رخ می دهد که به آن فتق دیافراگم مادرزادی ایزوله (isolated CDH) گفته می شود. در این فتق نگرانی اولیه میزان هیپوپلازی ریوی ناشی از نقص است. از آنجایی که با ادامه بارداری، فعالیت و حرکات تنفسی جنین مکرر و شدیدتر می شود، میزان فتق می تواند تغییر کند یا افزایش یابد.
علائم فتق دیافراگم در نوزادان
نشانه ها و علائم فتق دیافراگم مادرزادی در هر کودک متفاوت است . برای مثال نوزادی که با فتق مورگانی متولد می شود، ممکن است علائمی نداشته باشد. در حالی که علائم فتق بوخدالک بلافاصله پس از تولد نوزاد ظاهر می شود. مهمترین علائم فتق دیافراگم در کودکان تازه متولد شده عبارتند از:
- تنگی نفس
- تنفس سریع
- ضربان قلب سریع
- اسیدوز تنفسی
- سیانوز یا کبودی (رنگ آبی یا کبود پوست یا مخاط)
- رشد غیر طبیعی قفسه سینه (یک طرف قفسه سینه بزرگتر از طرف دیگر است)
- شکم فرورفته (شکم ناوی شکل یا اسکافوئید)
- حالت تهوع و دل درد
فتق دیافراگم مادرزادی در نوزادان چگونه تشخیص داده می شود؟
در حال حاضر، تشخیص بیماری فتق دیافراگم در نوزادان در سونوگرافی دوران بارداری میسر است. در سونوگرافی با مشاهده اندام های شکمی فشار بیش از حد بر روی ریه ها تشخیص داده می شود. علاوه بر این، وجود پلی هیدرآمنیوس (Polyhydramnios) یا همان افزایش مایع آمنیون اطراف جنین و نبود هوا در معده نشان از فتق دیافراگمی در جنین است. فتق دیافراگم مادرزادی ممکن است پس از تولد نیز تشخیص داده شود که اغلب موارد نوزاد تازه متولد شده مشکل تنفس خواهد داشت. در نتیجه پس از تولد نوزاد نیز معاینات و آزمایش های مختلفی بر روی اندام ها صورت می گیرد.
بیشتر بخوانید: فتق در نوزادان
فتق دیافراگم در نوزادان چگونه درمان می شود؟
به دلیل تشخیص این بیماری در دوران جنینی، مادران اجازه سقط قانونی خواهند داشت، با این وجود برخی از این تصمیم اجتناب می کنند. همچنین، این بیماری در برخی از نوزادان نیز پس از تولد تشخیص داده می شود. اما راه درمان فتق دیافراگرام مادرزادی چیست؟ درمان فتق دیافراگم به علائم، سن و سلامت عمومی کودک بستگی دارد. همچنین شدت بیماری نیز در انتخاب درمان بسیار تاثیرگذار است. مهمترین راه های درمان فتق دیافراگم در نوزادان به شرح زیر است.
بخش مراقبت های ویژه نوزادان (NICU)
نوزادان مبتلا به این بیماری نیاز به مراقبت در NICU دارند. این نوزادان به دلیل عدم رشد کامل ریه ها با مشکلات تنفسی مواجه هستند، در نتیجه به تنهایی نمی توانند به خوبی نفس بکشند. اکثر نوزادان مبتلا به CDH نیاز به استفاده از دستگاه تنفس دارند تا به درستی نفس بکشند. البته این درمان قطعی نبوده، اما برای کمک به تنفس نوازد ضروری است.
اکسیژن رسانی غشای خارج بدنی (ECMO)
برخی از نوزادان با مشکلات شدید به دستگاه اکمو که کار قلب و ریه ها را انجام می دهد، نیاز دارند. به کمک ECMO خون در بدن نوزاد پمپاژ شده و اکسیژن در خون جریان می یابد. این روش ممکن است به طور موقت (تا زمان بهبود نوزاد) استفاده شود.
عمل فتق دیافراگم در نوزادان
پس از زایمان و قرار گرفتن کودک در شرایط ایده آل، عمل جراحی فتق دیافراگم به منظور رفع این مشکل انجام می شود. در این عمل، جراح معده، روده و سایر اندام های شکمی در جای خود قرار داده و شکاف ایجاد شده بر روی دیافراگم را ترمیم می کند. با این حال، جراحی پس از زایمان آسیب ریوی را که قبلاً رخ داده است را برطرف نمی کند. بنابراین، ممکن است کودک پس از جراحی همچنان به اکسیژن یا دارو برای کمک به تنفس نیاز داشته باشد. به همین دلیل، اقدامات درمانی جنین مانند انسداد نای اندولومینال فتوسکوپی (FETO) برای CDH شدید در برخی از بارداری ها توصیه می شود. این روش ها ممکن است به کاهش میزان آسیب ریه ای در دوران بارداری کمک کند. هدف از درمان جنین، معکوس کردن برخی از آسیب های ریوی ناشی از فشرده سازی ریه ها است.
کلام آخر
فتق دیافراگم در نوزادان یک نقص مادرزادی است که به دلیل وجود شکاف و روزنه ای بر روی دیافراگم اندام های شکمی نوزاد به سمت حفره قفسه سینه حرکت می کنند. این وضعیت می تواند باعث مشکلات جدی تنفسی شود. در اغلب موارد نوزادان پس از تولد در بخش مراقبت های ویژه قرار گرفته و با ثابت شدن وضعیت، تحت عمل جراحی قرار می گیرند. هدف از جراحی فتق دیافراگم در نوزدان رفع این نقص و بستن شکاف دیافراگم است. با این حال بسیاری از نوزدان به واسطه اختلال در رشد جنینی پس از عمل جراحی نیز با مشکلات مواجه هستند که نیاز به مراقبت های منظم دارند.
