در هنگام بارداری تمام تغییرات بدن، حتی جزئی‌ترین تغییرات، اهمیت پیدا می‌کند. این توجه و ارزیابی دقیق برای پیشگیری و یا تشخیص بیماری‌ها و خطرات احتمالی در این دوران است. فتق یکی از مشکلاتی که ممکن است برای مادر در این دوران اتفاق بیفتد. فتق می‌تواند در دوران بارداری ایجاد شده و یا شدت بگیرد. اما آیا فتق در بارداری خطرناک است؟ انواع فتق در بارداری چیست؟ چه درمان هایی برای فتق در دوران حاملگی انجام می شود؟ بیرون زدگی ناف در بارداری چه تفاوتی با فتق ناف بارداری دارد؟ به منظور آشنایی بیشتر با انواع فتق در دوران بارداری و راه های درمان آن تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
فتق بارداری چیست؟
فتق، در واقع، سوراخی در لایه عضلانی دیواره شکم است که باعث بیرون آمدن روده یا بافت چربی داخل شکم می‌شود. بروز فتق در دوران بارداری اتفاق غیرمعمولی نیست، چرا که فتق به علت افزایش فشار شکمی ایجاد می‌شود و این فشار در دوران بارداری، همان فشاری است که رشد کودک در داخل رحم ایجاد می کند. لازم به ذکر است که فتق به صورت خود به خودی ترمیم نمی‌شود و تا زمان درمان باقی می‌ماند. با این حال، تمام فتق‌‌ها نیاز به درمان ندارند و برخی از آن‌ها تا زمان بروز علائم و ایجاد درد، درمان نمی‌شوند.
انواع فتق در بارداری
همانطور که می‌دانید با پیشرفت بارداری و بزرگ شدن جنین، ناحیه میانی و شکمی فرد بزرگتر مشده و دیواره شکم نیز کشیده می شود. به طور کلی این کشیدگی می تواند باعث بروز سه نوع فتق در دوران بارداری شود.
فتق نافی
شایع ترین و بی‌خطرترین نوع فتق در دوران بارداری، فتق نافی است. ناحیه بروز آن دقیقا در ناف است و معمولاً به علت بیرون‌زدگی مقدار کمی از چربی داخلی شکم از جلوی دیواره شکم، به جای روده، ایجاد می‌شود. درواقع شکل ناف به‌جای فرورفتگی، دچار بیرون‌زدگی می‌شود. فتق ناف در دوران بارداری باعث حساس شدن این ناحیه می شود و احساس ناخوشایندی و معذبی ایجاد می‌کند، اما اغلب نیازی به درمان نداشته و خطری ایجاد نمی‌کند.
فتق اپیگاستریک (فتق اطراف نافی)
این فتق درست مانند فتق نافی بوده، اما در نزدیکی ناف (در ناحیه اپی گاستر در دیواره شکم، بالای ناف و زیر جناغ قفسه) رخ می‌دهد و در ناف تغییری ایجاد نمی‌کند. فتق اپیگاستر معمولا در اثر ضعیف شدن بافت شکمی ایجاد می‌شود و بعد از بارداری نیز شایع است. لازم به ذکر است که این فتق ممکن است باعث انسداد شود و به همین جهت، در بسیاری از موارد نیاز به جراحی دارد.
فتق مغبنی یا کشاله ران
از نادرترین انواع فتق در زنان باردار می‌توان به فتق کشاله ران اشاره کرد. این فتق در قسمت پایینی کشاله ران اتفاق می‌افتد، جایی که ماهیچه‌ها و فیبرهای دیواره شکم به دلیل فشار رحم دچار کشیدگی می‌شوند. فتق کشاله ران معمولا در مردان رخ می‌دهد.
هر بیرون زدگی ناف در بارداری نشانه فتق است؟
همان طور که اشاره شد، تغییرات ظاهری شکم از جمله ناف در دوران بارداری کاملا طبیعی است و هر بیرون زدگی نشانه فتق نیست. در صورتی که بیرون زدگی بیش از حد بود و یا دردناک شود، ممکن است نشانه ای از فتق باشد. فتق نافی در بارداری معمولا بدون درد است و هنگام فعالیت، سرفه، عطسه یا خم شدن دردناک می شود. در صورت داشتن درد شدید به همراه حالت تهوع و استفراغ هرچه سریعتر به پزشک مراجعه نمایید.
علائم فتق در دوران بارداری
در صورت وجود فتق، احتمالا فرد یک توده نرم در ناحیه ناف یا نزدیک آن و یا گاهی در ناحیه کشاله ران احساس می‌کند. فتق ممکن است با درد همراه باشد و در زمان فعالیت هایی مثل خم شدن، سرفه، عطسه و خنده درد بیشتری ایجاد شود.
در صورتی که فتق درد شدیدی ایجاد نکند یا بیش از حد بیرون نزند، معمولا بعد از زایمان خود به خود اصلاح می‌شود. با این حال، اگر شروع به ایجاد درد شدید کرده و یا به مرور زمان بزرگتر شود، ممکن است نشان دهنده این باشد که فتق در دیواره شکم گیر افتاده است. در صورت عدم درمان این نوع فتق ها، در برخی مواقع امکان آسیب به روده فرد وجود دارد. بنابراین، لازم است که در صورت بروز درد حتما به پزشک متخصص مراجعه شود. همچنین، در شرایط احساس تهوع و استفراغ همزمان با برآمدگی فتق دردناک قرمز و حساس، نیز باید سریعا به اورژانس مراجعه شود.
بیشتر بخوانید: شایع ترین انواع فتق در زنان
فتق در حین زایمان
در اکثر زنان مبتلا به فتق زایمان طبیعی امکان‌پذیر است. در موارد بسیار نادر، فتق در حین زایمان یا بلافاصله پس از آن ظاهر می‌شود. علت این اتفاق فشار شکمی است که در حین زایمان ایجاد می‌شود. در صورت بروز این اتفاق، پزشک بر اساس شدت فتق، درمان مناسب را انتخاب می کند.
فاکتورهای خطر فتق در زنان حامله
در بیشتر موارد، فتق به شکل مادرزادی اتفاق می‌افتد و در بدو تولد در فرد وجود دارد، اما تشخیص آن ممکن است کمی زمان‌بر باشد. علاوه بر ارثی بودن این عارضه، عوامل دیگری نیز ممکن است احتمال بروز آن را افزایش دهند. این عوامل عبارتند از:
- بارداری دو یا چند قلو
- بارداری های قبلی با زایمان طولانی
- داشتن سابقه فتق
- چاقی
درمان فتق در دوران بارداری
در بیشتر موارد، فتق بدون هیچ درمانی در بدن قرار دارد و هیچ مشکلی برای فرد ایجاد نمی کند. با این حال، در صورت آزاردهنده بودن آن در زنان، می‌توان برای نگه داشتن فتق از شکم بند استفاده کرد. استفاده از کمپرس یخ و ماساژ دادن فتق به سمت معده نیز می‌تواند تاثیرگذار باشد. همچنین، پس از زایمان، می‌توان از تمریناتی استفاده کرد که به بهبود عضلات شکم از فشار بارداری کمک می کند. اگر فتق پس از مدت زمان گفته شده به صورت خود به خودی ترمیم نشود، ممکن است چند ماه بعد برای عمل جراحی برنامه‌ریزی شود
جراحی فتق در بارداری
به طور کلی، جراحی در دوران بارداری توصیه نمی‌شود، اما اگر فتق دچار انسداد شود، جراحی تنها راه درمان است. این اتفاق بسیار نادر بوده و معمولا پزشک برای اصلاح فتق، تا پایان دوران بارداری و زایمان صبر می‌کند. در نهایت، برای تعیین بهترین روش درمانی فتق، لازم است که با پزشک متخصص مشورت شود.
کلام آخر
همان طور که اشاره شد، تغییرات دوران بارداری و کشیدگی شکم ممکن است سبب بروز مشکلاتی مانند فتق شود. البته بیرون زدگی ناف در این دوران طبیعی است و پس از زایمان به حالت اولیه خود باز می گردد. با این حال در صورت بروز فتق نیز نگران نباشید. فتق در بارداری هیچ آسیبی به جنین وارد نمی کرده و خطری ندارد. در موارد حاد، جراحی فتق معمولا به روش لاپاراسکوپی بعد از زایمان انجام می شود و تنها در صورت انسداد این عمل در بارداری انجام می شود.
اگر در زمینه فتق بارداری و درمان آن سوالی دارید می توانید در انتهای همین مقاله بخش نظرات آن را با دکتر نادر خواجه شاهزانیان متخصص جراحی عمومی مطرح کنید.
