کیسه صفرا در قسمت راست شکم و زیر کبد قرار دارد، و یکی از اعضای کوچک بدن به شمار رفته و شکل آن بسیار شبیه به گلابی است. از وظایف کیسه صفرا می‌توان به ذخیره کردن مایع گوارشی (زردآب یا صفرا) که توسط کبد ایجاد می‌شود، اشاره کرد. در صورتی که سلول‌های طبیعی موجود در کیسه صفرا به سلول‌های غیرطبیعی تبدیل شود، و به رشد خود به صورت غیرقابل کنترلی ادامه دهد، سرطان کیسه صفرا اتفاق خواهد افتاد. این نوع از سزطان یکی از سرطان‌های بدخیم به شمار رفته که در بافت کیسه صفرا ایجاد خواهد شد. در صورتی که سرطان کیسه صفرا در مراحل اولیه تشخیص داده شود، شانس درمان آن افزایش پیدا خواهد کرد.
تشخیص این بیماری به راحتی قابل میسر نیست، چرا که علائم خاصی در فرد ایجاد نخواهد کرد. درادامه این مقاله به بررسی علائم این بیماری و همینطور روش درمان آن خواهیم پرداخت.
کیسه صفرا و وظایف آن
این عضو از بدن بیشتر در تولید، ذخیره و ترشح صفرا نقش دارد. صفرا در واقع یک مایع گوارشی قهوه‌ای رنگ مایل به زرد است که به وسیله کبد ترشح شده و در روده باریک برای هضم غذاهای چرب مورد استفاده قرار خواهد گرفت. نحوه کارکرد آن بدین صورت است که، در هنگام وارد شدن غذا به روده باریک کیسه صفرا پیامی دریافت خواهد کرد که باید ترشح صفرا را آغاز کند، و کیسه صفرا با حذف چربی‌ها موجب راحت هضم شدن غذاها شده و همینطور منجر به انتقال مواد مضر از کبد به اثنی عشر (بخشی از روده کوچک) خواهد شد.
علت بروز سرطان کیسه صفرا
بروز سرطان کیسه صفرا به طور قطعی علت مشخصی ندارد، این نوع از سرطان در صورت جهش یا تغییر در دی ان ای سلول‌های کیسه صفرا ایجاد خواهد شد. چرا که این تغییر منجر به رشد غیرطبیعی سلول‌ها شده و با از بین رفتن سلول‌های عادی و تجمع سلول‌ها، تومور تشکیل خواهد شد که ممکن است، در خارج از کیسه صفرا رشد کرده و به سایر قسمت‌های بدن نیز انتقال پیدا کند.
به طور معمول یکی از علت‌های اصلی بروز این سرطان وجود سلول‌های غده‌ای بر روی سطح داخلی کیسه صفرا و پوشاندن آن است که به نام آدنوکارسینوما نیز شناخته می‌شود.
عوامل موثر در ایجاد سرطان کیسه صفرا
- افزایش سن
- افزایش وزن
- سابقه ابتلا به سنگ کیسه صفرا
- ابتلا به سایر بیماری‌های کیسه صفرا مانند کیسه صفرای پورسلین، کیست کلدوکال و عفونت مزمن کیسه صفرا
- جنسیت (در زنان بسیار شایع‌تر است)
- سابقه ابتلا به پولیپ کیسه صفرا
علائم سرطان کیسه صفرا
در صورتی که این بیماری در مراحل اولیه خود باشد، علائم و نشانه خاصی نخواهد داشت، و در صورت بروز علائم، ممکن است که این علائم ناشی از بیماری‌های دیگر صفرا باشد، که در این صورت با مشاهده علائم باید به پزشک متخصص مراجعه کنید. این علائم عبارتند از:
- احساس درد در شکم به ویژه در قسمت بالای سمت راست شکم
- نفخ
- کاهش وزن
- حالت تهوع
- یرقان یا همان زرد شدن پوست و سفیدی چشم
- تب
- استفراغ
- وجود برآمدگی در شکم
- کاهش اشتها
نحوه تشخیص سرطان کیسه صفرا
به دلیل اینکه کیسه صفرا در پشت کبد قرار گرفته و در بخش واضحی از بدن قرار ندارد، بنابراین تشخیص آن با وجود بروز علائم سخت خواهد بود، به دلیل اینکه علائم ظاهر شده بسیار شبیه به علائم بیماری‌های دیگر است. در بیشتر موارد این نوع از سرطان در اثر برداشتن کیسه صفرا به دلایل دیگر تشخیص داده خواهد شد. برای تشخیص این نوع از سرطان به طور معمول از آزمایشات مربوط به بررسی کیسه صفرا و اندام‌های مجاور آن استفاده خواهد شد.
در ابتدا برای تشخیص پزشک معالج به معاینه بدن فرد بیمار برای بررسی علائم بیماری مانند برآمدگی و هر علائم غیر معمول دیگر پرداخته و سپس سابقه پزشکی و بیماری‌های فرد را بررسی خواهد کرد. در صورت نیاز به بررسی و آزمایش کبد با اندازه‌گیری مقدار آنزیم کبد نیز خواهد پرداخت، چرا که مقدار بالای این آنزیم ممکن است نشانه‌ای از بیماری کبدی در اثر سرطان کیسه صفرا باشد. یکی دیگر از راه های تشخیص این بیماری بررسی شیمی خون و اندازه گرفتن مقدار و عوامل تشکیل دهنده خون است که در صورتی که این مقدار بالا یا پایین‌تر از حد معمول باشد، نشانه‌ای از سرطان خواهد بود.
برای تشخیص دقیق‌تر و کامل‌تر نیز آزمایشاتی نظیر سی تی اسکن برای تهیه تصاویر از نواحی مختلف بدن مانند قفسه سینه و شکم و لگن برای مشخص شدن کیسه صفرا، سونوگرافی از شکم با استفاده از امواج صوتی با انرژی بالا و PTC یا کلانژیوگرافی که از طریق پوست و با اشعه ایکس برای مشاهده کیسه صفرا جهت تشخیص سرطان انجام خواهند شد.
روش‌های درمان سرطان کیسه صفرا
روش‌های درمانی مختلفی نظیر جراحی، شیمی درمانی و رادیوتراپی برای درمان این نوع از سرطان وجود دارد؛ که با توجه به مرحله سرطان و میزان پخش شدن آن، یک روش درمانی توسط بهترین متخصص جراح عمومی انتخاب خواهد شد. در ادامه مقاله به بررسی این روش‌های درمانی خواهیم پرداخت.
جراحی
در صورتی که بیماری در مراحل اولیه خود باشد جراحی پیشنهاد خواهد شد و جراحی خود دارای دو روش مختلف است که عبارتند از:
جراحی برای برداشتن کیسه صفرا
در صورتی که سرطان کیسه صفرا در مراحل اولیه باشد و تنها خود کیسه صفرا را درگیر کند، جهت درمان سرطان از جراحی برای برداشتن کیسه صفرا با روش لاپاراسکوپی کیسه صفرا استفاده خواهد شد.
جراحی برای برداشتن کیسه صفرا و بخشی از کبد
در صورتی که این بیماری در مراحل اولیه باشد ولی به کبد نیز منتقل شده باشد، از جراحی برای برداشتن کیسه صفرا و قسمتی از کبد و همینطور مجاری صفراوی (کیسه صفرا را احاطه کرده است) برای درمان سرطان استفاده خواهند کرد.
شیمی درمانی
در صورت گسترش سرطان به سایر مناطق بدن برای درمان آن باید از شیمی درمانی که نوعی درمان دارویی به شمار می‌رود، استفاده کرد. در شیمی درمانی برای کشتن سلول‌های سرطانی یا توقف آن‌ها از داروهای شیمیایی به صورت خوراکی یا تزریق استفاده خواهد شد.
پرتودرمانی
یکی از روش‌های دیگر برای درمان این سرطان در صورت گسترش آن به سایر مناطق بدن استفاده از پرتودرمانی است. در این روش از اشعه ایکس با انرژی بالا برای حذف و از بین بردن سلول‌های سرطانی و همینطور پیشگیری از رشد آن‌ها استفاده خواهد شد.
سخن پایانی
سرطان کیسه صفرا به عنوان سرطان و مرگ خاموش به علت ظاهر نشدن هیچ علائمی در مراحل اولیه بیماری شناخته خواهد شد، و به طور معمول در اثر تشخیص بیماری‌های دیگر مانند سنگ صفرا تشخیص داده خواهد شد. بنابراین در صورت مشاهده کوچک‌ترین نشانه در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه کرده تا این بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شده، و به سایر نقاط بدن گسترش پیدا نکند.