سرطان کبد یکی از انواع بیماری های خطرناک ناحیه شکم است که آمار فوتی های مبتلا به این بیماری، در یک دهه گذشته بسیار افزایش یافته است. متاسفانه مردان نسبت به زنان، بیشتر به سرطان کبد دچار می شوند. علل و عوامل مختلفی در بروز این بیماری نقش دارد که سیروز کبدی از مهم ترین عوامل دخیل در شکل گیری این بیماری است. اما سوال اینجاست که آیا سرطان کبد قابل درمان است؟ آیا سرطان کبد کشنده است؟ چه علل و عواملی سبب بروز این سرطان می شود؟ به منظور آشنایی بیشتر با علل؛ علائم و راه های درمان سرطان کبد تا انتهای این مقاله ما همراه باشید.
سرطان کبد چیست؟
کبد یکی از اندام های داخلی بدن انسان است که سایز آن به اندازه یک توپ فوتبال می رسد. محل قرار گیری کبد در بخش بالای شکم، زیر دیافراگم و در سمت راست بدن است. کبد مسئول تصفیه مداوم جریان خون در بدن است همچنین مواد مغذی و داروهایی را که در دستگاه گوارش جذب می شود به مواد شیمیایی آماده برای استفاده تبدیل می کند. کبد وظایف مهم دیگری از جمله حذف سموم و سایر مواد شیمیایی از خون و تبدیل آنها به مواد دفعی نیز دارد.
سرطان کبد به توموری گفته می شود که از رشد غیر طبیعی سلول های کبدی تشکیل شده است. زمانی که جهش هایی در دی ان ای در سلول های کبدی رخ می دهد، سرعت رشد و میزاناین سلول ها افزایش یافته، در نتیجه توده ها یا اصطلاحا تومورهای سرطانی ایجاد می شوند. بهتر است بدانید که سرطان کبد یکی از شایع ترین سرطان ها، به ویژه در مردان بالای 50 سال است.
انواع تومورهای کبدی
کبد از انواع مختلفی از سلول ها تشکیل شده است، بنابراین چندین تومور وجود دارد که می تواند آن را تحت تاثیر قرار دهد. برخی از تومورها خوش خیم هستند، در حالی که برخی دیگر تومورهای بدخیم هستند که می توانند به نقاط دیگر بدن گسترش یابند.
1– تومورهای خوش خیم کبد (غیر سرطانی)
توجه داشته باشید که اغلب تومورهای خوش خیم کبد خطری ایجاد نمی کنند، اما ممکن است برخی از آن ها به حدی بزرگ شوند که عملکرد کبد را تحت تاثیر قرار دهد. در چنین شرایطی عارضه با جراحی برطرف می شود. شایع ترین تومورهای خوش خیم کبد عبارتند از:
- همانژیوم: توده غیر سرطانی که در سلول‌های جدار عروق خونی ایجاد می شود.
- آدنوم در کبد: نوعی تومور خوش خیم کبد است که ارتباط مستقیمی با مصرف قرص های ضدبارداری دارد.
- کیست کبد: توده های کیسه مانند، حاوی مایع یا سلول‌های مرده تجمع یافته که در کبد رشد کرده اند.
- هیپرپلازی گره ای کانونی: بعد از همانژیوم، دومین تومور خوش خیم در کبد است که ظاهری شبیه به زخم دارد.
2– تومورهای بد خیم کبد (سرطانی)
به طور کلی این نوع سرطان به دو شکل اولیه و ثانویه در کبد ایجاد می شود. در نوع اول، سلول های سرطانی در کبد رشد می کنند، در حالی که در نوع ثانویه سلول های سرطانی در نقاط دیگر بدن رشد کرده و کبد را نیز درگیر می کنند. مهمترین سرطان اولیه کبد عبارتند از:
- کارسینوم سلول‌های کبدی
- کلانژیوکارسینوما (یا سرطان مجرای صفراوی)
- آنژیوسارکوم و همانژیوسارکوم
- هپاتوبلاستوما
سرطان کارسینوم سلول‌های کبدی (یا کارسینوم هپاتوسلولار) شایع ترین نوع سرطان اولیه در کبد است. پس از این نوع سرطان، کلانژیوکارسینوما که سرطان مجاری صفراوی نیز گفته می شود، دومین نوع سرطان رایج از نوع اولیه است. سایر سرطان ها بسیار نادر بوده و متداول نیست.
بیشتر بخوانید: لاپاراسکوپی روده
علائم بیماری کبد
در اغلب موارد مبتلایان به سرطان کبد در مراحل ابتدایی ابتلا به این بیماری هیچ گونه علائم و نشانه ای را تجربه نمی کنند. اما رشد و گسترش این بیماری سبب می شود که علائم آن ظاهر شوند. علائم این بیماری عبارتند از:
- از بین رفتن اشتهای فرد بیمار
- از دست دادن وزن بدن بدون دلیل خاص و غیر قابل توجیه
- احساس درد در بخش های فوقانی شکمی
- احساس تهوع و استفراغ
- نفخ شکمی
- احساس ضعف و بیحالی غیر قابل توجیه
- تورم شکم
- زرد شدن رنگ پوست و سفیدی چشم ( بیماری یرقان)
- تورم غیر عادی بدن
در اثر این بیماری نیز علائم دیگری رخ می دهد که البته در موارد نادر این نشانه ها در بیماران تشخیص داده می شوند. برای مثال این سرطان ممکن است باعث هیپوگلیسمی (کاهش قند خون) شود. معمولا کاهش قند خون در اثر کاهش اشتها و نیز عدم مصرف مواد غذایی لازم به وجود می آید.
علل بروز سرطان کبد
این سرطان زمانی شروع می شود که در سلول های کبدی تغییراتی (جهش) در DNA خود ایجاد می کنند. DNA درون سلول، ماده ای است که دستورالعمل های لازم را برای هر فرآیند شیمیایی که در بدن اتفاق می افتد ارائه می دهد. جهش های DNA منجر به تغییراتی درفرآیند شیمیایی شده و ممکن است سلول ها شروع به رشد غیر طبیعی کنند. در نتیجه این رشد غیر کنترل شده توده ای از سلول های سرطانی یا همان تومور در کبد ایجاد می شود. به طور کلی نمی توان یک علت یا عوامل اصلی بروز این بیماری را تعیین کرد. اما در برخی از موارد عفونت های مزمن با ویروس های بیماری هپاتیت، می تواند در شکل گیری تومورهای سرطانی در کبد نقش داشته باشد.
عوامل زمینه ساز بروز سرطان کبد
عوامل زمینه ساز به مجموعه عواملی گفته می شود که به طور مستقیم در شکل گیری تومورهای سرطانی کبد نقش ندارند، اما می توانند احتمال بروز خطر را افزایش دهند. این عوامل خطرساز عبارتند از:
- مصرف الکل به مدت طولانی و به مقدار زیاد
- عفونت های مزمن با ویروس های هپاتیت نوع B و C
- سیروز: در اثر این عامل در کبد زخم شکل می گیرد و باقی می ماند. در نتیجه با وجود این زخم احتمال شکل توده های سرطانی افزایش خواهد یافت.
- دیابت
- بیماری های کبد چرب غیر الکلی: جمع شدن چربی های اضافی در کبد احتمال شکل گیری تومورهای سرطانی را افزایش می دهد.
- برخی از بیماری های ارثی کبدی: بیماری های کبدی که می توانند خطر ابتلا به این سرطان را افزایش دهند عبارتند از هموکروماتوز و بیماری ویلسون.
بیشتر بخوانید: سرطان معده
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به سرطان کبد هستند؟
افراد زیر به دلیل شرایطی که تجربه می کنند، بیش از سایرین در معرض خطر ابتلا به تومورهای سرطانی هستند:
- افرادی که در سنین بالاتر از 50 سال قرار دارند؛ زیرا آمارها نشان می دهد که سرطان کبد در افراد بالای 50 سال شایع تر است.
- افرادی که به دیابت مبتلا هستند.
- افرادی از چاقی و اضافه وزن رنج می برند.
سرطان کبد چگونه تشخیص داده می شود؟
روش های مختلفی برای تشخیص های دقیق بروز این بیماری در افراد بکار گرفته می شود که مهمترین آن ها عبارتند از:
- آزمایش خون: با آزمایش خون می توان ناهنجاری های موجود در عملکرد کبد را تشخیص داد.
- تصویربرداری: تصویربرداری شامل، سونوگرافی، سی تی اسکن و ام آر آی می تواند تصاویر دقیق از کبد را در اختیار متخصصین قرار دهد. سپس با مشاهده تغییراتی که در بخش های مختلف کبدی رخ داده، می توانند عارضه های احتمالی را تشخیص دهند.
- نمونه برداری یا بیوبسی از بافت کبد: در مواردی نیاز است که بخشی از کبد افراد به عنوان نمونه برداشته شود و اقدامات آزمایشی روی نمونه در فضای آزمایشگاه انجام شود.
درمان سرطان کبد
روش های مختلفی برای درمان این سرطان وجود دارد، اما هریک از روش های درمانی با توجه به میزان پیشروی این بیماری و همچنین میزان وخامت وضعیت بیمار تعیین می شود.
1- جراحی سرطان کبد
جراحی ها با اهداف مختلفی انجام می شود که مهم ترین آن ها:
- جراحی با هدف برداشت تومور سرطانی: در مواردی که تومور تشکیل شده سایز کوچکی داشته باشد و عملکرد کبد با اختلال مواجه نشده باشد، روش برداشت و حذف تومور انجام می گردد.
- جراحی با هدف پیوند کبد: در این روش همزمان با برداشت کبد افراد، یک کبد جدید و سالم در محل اصلی کبد پیوند می خورد.
2- شیمی درمانی
در این روش می توانند با تزریق مواد شیمی درمانی، سلول های سرطانی را از بین ببرند.
3- پرتو درمانی
در پرتو درمانی با استفاده از پرتوهای دارای انرژی های پرتوان می توانند سلول های سرطانی را از بین ببرند.
4- دارودرمانی
با استفاده از برخی از داروها می توان سرعت پیشروی سلول های سرطانی را کندتر کرد. به همین دلیل به عنوان یک روش درمانی مکمل در کنار سایر روش های درمانی، کاربرد خواهد داشت.
کلام آخر
علیرغم این که سرطان کبد از آن دسته از سرطان های خطرناکی است که می تواند با خطر مرگ افراد بیمار همراه باشد، اما مراجعه به متخصصین مجرب می تواند تا حد زیادی به موفقیت روند درمانی بیفزاید. علاوه بر آن تشخیص به موقع و آغاز روند درمانی در اسرع وقت نیز از دیگر عواملی است که سبب افزایش موفقیت درمان می گردد. بنابراین توصیه می شود که اگر شرایط جسمانی غیر طبیعی و نیز علائم این بیماری را تجربه می کنید، در اسرع وقت به بهترین متخصص در این زمینه مراجعه کنید، تا روند تشخیص و درمان هرچه سریع تر آغاز گردد.
اگر در خصوص بیماری های کبدی و روش جراحی سوالی دارید می توانید در انتهای همین مقاله بخش نظرات آن را با دکتر نادر خواجه شاهزانیان جراح و متخصص دستگاه گوارش مطرح نمایید.