فتق در مردان یکی از بیماری های شایع است که معمولاً باعث برآمدگی یا درد در ناحیه شکم، کشاله ران یا بیضه‌ها می‌شود. دلایل مختلفی از جمله ضعف عضلات شکم، فشار زیاد یا سابقه جراحی می‌تواند باعث ایجاد فتق شود.
با اینکه فتق در خانم‌ها نیز ممکن است ایجاد شود اما در اکثر موارد در آقایان بیشتر وجود دارد. در این مقاله قصد داریم با انواع فتق در مردان، علائم هرکدام و روش‌های درمان آن آشنا شویم. با ما همراه باشید.
شایع ترین فتق‌ها در مردان کدام است؟
۱. فتق اینگوینال (کشاله ران)
شایع ترین نوع فتق در مردان، فتق اینگوینال یا کشاله ران است. در این مورد، بخشی از روده یا بافت شکمی از طریق کانال اینگوینال بر روی کشاله ران فشار می‌آورد. این فتق معمولاً به صورت یک برآمدگی در قسمت پایین شکم یا بالای بیضه ظاهر می‌شود.
علائم اصلی این فتق شامل موارد زیر است:
- درد یا سوزش در کشاله ران به ویژه هنگام بلند کردن اجسام، سرفه کردن یا ایستادن
- تورم یا برآمدگی که وقتی دراز می‌کشید دیگر برآمده نیست و کوچکتر می‌شود
- احساس سنگینی یا فشار در ناحیه کشاله ران
۲. فتق فمورال
این نوع فتق در مردان کمتر دیده می‌شود اما همچنان ممکن است وقتی سن مردان افزایش می‌یابد، دچار این بیماری بشوند. در فتق فمورال، برآمدگی در پایین‌تر از فتق اینگوینال است و در سمت داخلی ران دیده می‌شود.
فتق فمورال معمولاً ریسک بالاتری برای گیر افتادن و قطع کردن جریان خون به سمت روده را دارد، بنابراین باید جدی گرفته شود.
۳. فتق نافی
این نوع فتق، بیشتر در نوزادان دیده می‌شود اما ممکن مردان بزرگسال هم به دلیل چاقی، فشار داخل شکمی یا سابقه جراحی شکمی این مشکل را داشته باشند.
در این نوع فتق، برآمدگی اطراف ناف دیده می‌شود که ممکن است با درد خفیف یا احساس فشار همراه باشد.
. فتق اپی‌گاستریک (بالای ناف)
فتق اپی‌گاستریک بین ناف تا قفسه سینه ایجاد می‌شود و ممکن است تا مدت ها هیچ علائمی نداشته باشد. این نوع فتق به صورت یک برآمدگی سفت در خط وسط شکم احساس می‌شود و معمولاً هنگام انقباض شکم، ایستادن یا سرفه کردن برجسته تر می‌شود.
۵. فتق بیضه (اینگوینال اسکرول)
در برخی مردان، فتق اینگوینال ممکن است حتی به داخل کیسه بیضه برسد که به آن فتق بیضه گفته می‌شود. این حالت می‌تواند بسیار دردناک باشد و حتی فرئ نتواند به راحتی راه برود. این نوع فتق اغلب نیاز به جراحی و درمان سریع دارد.
دلایل ایجاد انواع فتق در مردان
در ادامه دلایلی که باعث می‌شود مردان دچار انواع فتق ها بشوند را توضیح می‌دهیم:
- فتق اینگوینال یا فتق کشاله ران
این فتق زمانی رخ می‌دهد که بافت چربی یا بخشی از روده از طریق قسمتی از عضلات شکم که معمولا ضعیف تر است، وارد کانال اینگوینال شده و به سمت کشاله ران یا کیسه بیضه حرکت می‌کند. در صورت درگیر شدن روده، این وضعیت می‌تواند به یک موقعیت اورژانسی تبدیل شود و نیاز به درمان فوری دارد.
- فتق ناف
زمانی که عضلات دیواره‌ی شکم در ناحیه بند ناف ضعیف شوند، فتق ناف رخ می دهد. فتق ناف دومین فتق شایع در آقایان می‌باشد. این نوع از فتق‌ها به صورت دستی و یا در مواردی به صورت جراحی تحت درمان قرار می‌گیرند.
- فتق اپی گاستر
بیرون زدن چربی و یا در برخی مواقع بیرون زدگی روده در بین ناف و استخوان‌های قفسه‌ی سینه منجر به ایجاد فتق اپی گاستر می‌شود. چربی و یا بافت روده به دلیل ضعیف بودن عضلات دیواره‌ی شکم در یک قسمت می‌تواند به دیواره‌ی شکم فشار وارد کند.
ایجاد فتق اپی گاستر در برخی مواقع هیچ گونه دردی ندارد اما اگر درمان نشود، ممکن بیمار دچار درد مزمن شود. درمان این فتق هم با روش جراحی انجام پذیر می‌باشد.
- فتق شکم
فتق شکم زمانی ایجاد می‌شود که بافت اسکار به جا مانده از یک جراحی قدیمی و یا ضربه‌ای که در گذشته به شکم وارد شده است، دیواره شکم را ضعیف کند. ممکن است این فتق در هر قسمتی که در گذشته تحت ضربه و یا برش جراحی قرار داشته، ایجاد شود.
این نوع از فتق با روش لاپاراسکوپی قابل درمان می‌باشد و احتیاجی به جراحی باز نمی‌باشد.
- فتق‌های انسدادی
زمانی که بخشی از روده از شکاف‌های بین استخوان لگن عبور کند، فتق انسدادی ایجاد می‌شود. تشخیص این نوع از فتق‌ها در برخی موارد مشکل بوده و جهت تشخیص احتیاج به انجام سی‌تی اسکن و یا سایر تصویربرداری‌های پزشکی می‌باشد. درمان به موقع این فتق‌ها از بدتر شدن شرایط بیمار جلوگیری می‌نماید.
- فتق هیاتال
بیرون زدگی قسمت بالایی معده از سوراخ دیافراگم (در قسمتی که معمولاُ توسط مری اشغال شده است) منجر به ایجاد فتق هیاتال می‌شود. این فتق در داخل حفره‌ی شکم اتفاق می‌افتد و از بیرون قابل مشاهده نمی‌باشد و همین تشخیص آن را سخت می‌کند؛ تا جایی که با رفلاکس معده اشتباه گرفته می‌شود
- فتق فمورال
زمانی که بخشی از روده از کانال فمور در بالای ران بیرون بزند، فتق فمورال ایجاد می‌شود. کانال فمورال قسمتی است که رگ‌های خونی اصلی پا از آن ناحیه عبور می‌نماید. اگر این فتق درمان نشود، ممکن است باعث انسداد یا نکروز روده شود. بنابراین لاپاراسکوپی یا جراحی باز برای این فتق پیشنهاد می‌شود.
دلایل معمول تر ایجاد فتق هم شامل این موارد است:
بلند کردن اجسام سنگین: وقتی جسم سنگینی بلند می‌کنید، فشار ناگهانی به شکم وارد می‌شود که باعث می‌شود بافت‌ها از محل طبیعی‌شان خارج شوند.
یبوست مزمن: زور زدن مکرر هنگام دفع باعث افزایش فشار داخل شکم و ایجاد فتق می‌شود.
سرفه یا عطسه‌های شدید و مداوم: در افرادی که دچار بیماری های ریوی مزمن (مثل سیگار کشیدن) شده اند، عضلات شکم تحت فشار مداوم قرار می‌گیرند و احتمال ایجاد فتق بالاست.
چاقی یا اضافه وزن: وزن زیاد باعث می‌شود فشار بیشتری بر دیواره شکم وارد شود و عضلات شل می‌شوند.
جراحی‌های شکمی قبلی: برش های جراحی بافت های اطراف را ضعیف کرده و ممکن است در محل بخیه‌ها فتق ایجاد شود.
افزایش سن: با افزایش سن، عضلات ضعیف‌تر می‌شوند و احتمال بروز فتق بیشتر می‌شود.
سابقه خانوادگی فتق: در برخی افراد، ایجاد فتق به صورت ژنتیکی وجود دارد.
فتق در مردان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص فتق معمولاً با معاینه فیزیکی توسط پزشک انجام می‌شود. اما برای بررسی دقیق‌تر یا در موارد مشکوک، از سونوگرافی شکم یا کشاله ران و گاهی MRI یا سی‌تی‌اسکن استفاده می‌شود. برای انتخاب بهترین روش درمان، باید حتما نوع فتق به طور دقیق تشخیص داده شود.
راه های درمان انواع فتق در مردان
درمان فتق بسته به نوع، شدت علائم و وضعیت بیمار متفاوت است. در اغلب موارد، فتق خود به خود خوب نمی‌شود و باید به پزشک متخصص مراجعه کرد.
۱. درمان موقتی (محافظه‌کارانه)
در فتق های کوچک و بدون علامت، ممکن است پزشک از فتق‌بند استفاده کند و توصیه کند که هیچگونه فشاری به شکم وارد نشود. این روش ها فقط برای کنترل علائم آن هم به طور موقتی هستند و درمان قطعی محسوب نمی‌شوند.
۲. جراحی باز (Open Surgery)
در این روش سنتی، پزشک در ناحیه فتق برشی ایجاد می‌کند و بافتی بیرون‌زده را به محل قبلی بازمی‌گرداند.. سپس عضله شکم با مش تقویت می‌شود.
مزایا: مناسب برای فتق های بزرگ یا پیچ‌خورده.
معایب: دوره نقاهت طولانی تر، احتمال درد وجود دارد و جای بخیه نیز باقی می‌ماند.
۳. جراحی لاپاراسکوپی (کم‌تهاجم)
در این روش با ایجاد چند سوراخ کوچک در شکم، فتق با کمک دوربین و ابزار های ویژه ترمیم می‌شود.
مزایا: درد کمتر، بهبودی سریع‌تر، جای زخم آن کوچک است و برای فتق های دوطرفه یا عود کرده مناسب است.
چرا نباید درمان فتق را به تعویق انداخت؟
برخی افراد تصور می‌کنند فتق نیاز به درمان فوری ندارد اما واقعیت این است که اگر فتق به موقع درمان نشود می‌تواند عوارض زیادی داشته باشد. از جمله:
- گیر افتادن فتق (Strangulated Hernia): در این حالت، خون‌رسانی به بافت بیرون‌زده قطع می‌شود و ممکن است باعث مرگ بافت، عفونت یا حتی خطر برای جان بیمار شود.
- افزایش سایز فتق: اگر فتق درمان نشود، بزرگتر و درمان آن، پیچیده تر می‌شود.
- کاهش کیفیت زندگی: داشتن فتق با ایجاد درد، ناراحتی، ایجاد محدودیت در فعالیت‌های روزمره و اضطراب، می‌تواند زندگی فرد را مختل کند.
بنابراین توصیه می‌شود در صورت مشاهده هر نوع برآمدگی یا درد مشکوک در ناحیه شکم یا کشاله ران، در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنید.
برای تشخیص دقیق و درمان فتق، معاینه توسط یک پزشک متخصص جراحی عمومی ضروری است.
دکتر نادر خواجه شاهزانیان، با تجربه بالا در درمان انواع فتق، آماده ارائه خدمات تخصصی به شماست.
همین امروز برای مشاوره و نوبت دهی اقدام کنید تا یک گام به سمت سلامتی بردارید.